لغزانه ترانسفرماتور، یا همان تپ چنجر , یک مکانیسم در ترانسفورماتور است که وظیفه آن کنترل و تغییر ولتاژ ترانسفورماتور در مواقع لازم است. این وسیله از طریق جابجایی بر روی سیم پیچ ترانسفورماتور این کار را انجام می دهد و ولتاژهای لازم را تولید می کند.
انواع تپ چنجر دو نوع اصلی از تپ چنجر وجود دارند که عبارتند از:
اغلب اوقات فرآیند انتخاب تپ در تپ چنجر های دارای بار یا OLTC توسط یک سیستم اتوماتیک انجام می شود و در تپ چنجرهای NLTC یا بدون بار، به صورت غیراتوماتیک است. تپ چنجرهای اتوماتیک را می توان بر روی سیم پیچ های ولتاژ پایین یا ولتاژ بالای ترانسفورمر قرار داد؛ ولی در مواردی که نیاز به تولید توان بالا باشد، تپ چنجرهای اتوماتیک را روی سیم پیچ ولتاژ بالای (جریان پایین) ترانسفورمر قرار می دهند که این کار باعث دسترسی ساده تر به آن می شود.
به طور معمول هر نوع اتصالی در دایورتر، سوئیچ انرژی الکتریکی را از جرقه به حرارت تبدیل می کند. جالب است بدانید که این حرارت سبب سوختن روغن و به وجود آمدن یک انفجار در مخرن روغن تپ چنجر خواهد شد. مقدار انرژی آزاد شده با توجه به عواملی مانند قدرت اسمی ترانسفورماتور، سطح اتصال بسیار کوتاه در شبکه، جریان اسمی دایورتر سوییچ و سایر موارد از این دست مشخص خواهد شد. حفاظت ها یا عایق های تپ چنجر به نحوی تولید می شوند که پاسخگوی انرژی یا حرارت آزاد شده بر اثر اتصال ها از مقادیر پایین تا مقادیر بالاترباشد. در ضمن این حفاظت ها باید به شکلی باشند که برای هر نوع اتصالی درون دای ورتر سوییچ ترانسوفرماتور را به وسیله دژنکتورها از شبکه جدا کنند تا به خوبی از بروز اتفاقات ناگوار و حوادث مختلف برای ترانسفورماتور پیشگیری کنند.
برای عملکرد تپ چنجر تغییر و تحول در وضعیت تپ ها، تغییر نسبت تبدیل ترانسفورماتور و کاهش یا افزایش ولتاژ شبکه، فرمان لازم به شکل محلی یا از راه دور با توجه به تشخیص رگولاتور ولتاژ انجام می شود. این فرمان به وسیله محورهای افقی، عمودی و هم چنین جعبه دنده های مرتبط با تپ سلکتور انتقال داده می شود. بعد از این که انتخاب تپ مطلوب به وسیله تپ سلکتور در شرایط بدون بار به انجام می رسد، دایورتر سوییچ نسبت به منتقل کردن جریان از تپی به تپ بعدی عمل می کند. توجه داشته باشید که مدت زمان صفر تا صد عملکرد تپ چنجر از 3 الی 6 ثانیه است، چیزی حدود 40 تا 180 میلی ثانیه از این زمان بستگی بسیار زیادی به نوع تپ چنجر و هم چنین شرکت تولیدکننده آن دارد. عملکرد دایورتر سوییچ به وسیله فنرهای شارژشده و هم چنین با کمک مقاومت های گذرا، با سرعت بسیار زیاد انجام می گیرد. لازم به ذکر است که سرعت عملکرد تپ چنجر در زمان تغییر تپ کاملا مجزا از سرعت موتور درایو است و در واقع به میزان سرعت تخلیه انرژی ذخیره شده در فنر بستگی دارد. عملکرد موتور درایو به شکل اتوماتیک بعد از تمام شدن فرآیند تغییر تپ، متوقف خواهد شد که این عملیات را به اصطلاح , عملکرد پله پله ای موتور می گویند.
عملکرد تمامی تپ چنجرها به وسیله دستوری که از طرف موتور درایو داده خواهد شد، انجام می گیرد. گردش موتور درایو سبب چرخیدن محورهای افقی، عمودی و درآخر چرخش درایو شفت و هم چنین انتقال حرکت به تپ سلکتور و نیز دایورتر سوییج باز می شود. موتور درایو از موتورهای محرک، رله های فرمان، کنترل های مختلف، چرخ دنده ها و سایر موارد مشابه ت شکیل شده است و بر روی بدنه ترانسفورماتور نصب خواهد شد. توجه داشته باشید که فرمان آن نیز به شکل پله پله و کامال بدون بازگشت است و هر نوع عملکرد درایو به صادر شدن دستور به وسیله رگولاتور ولتاژ و یا فرمان دستی به وسیله اپراتور نیاز دارد.
لغزانه ها بر روی سیم پیچی که از لحاظ فنی و اقتصادی مناسب باشد، جای خواهند گرفت، این لغزانه ها به طور معمول روی اتصال ستاره و یا در قسمت فشار قوی واقع شده است. به طور معمول و اصوال از طریق سه روش زیر مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
تپ چنجر یکی از کاربردی ترین تجهیزات در صنعت برق و ترانسفورماتور است. این وسیله به قدری در عملکرد مبدل یا ترانسفورمر دخیل است که می توان گفت راه اندازی اغلب مبدل های صنعتی بدون آن امکان پذیر نیست. در این مطلب توضیحات مختصری در خصوص این وسیله و عملکرد آن بیان شد.